Λογοθεραπεία

Τι είναι η Λογοθεραπεία;

Είναι η επιστήμη που έχει ως γνωστικό αντικείμενο τη μελέτη, έρευνα και εφαρμογή επιστημονικών γνώσεων γύρω από την Ανθρώπινη Επικοινωνία – Φωνή, Ομιλία, Λόγο (προφορικό, γραπτό), μη λεκτική επικοινωνία – και τις διαταραχές αυτής, καθώς και τις διαταραχές των καταποτικών κινήσεων του στοματοφάρυγγα.

Ειδικότερα ασχολείται με τις διαταραχές:

• Λόγου (προφορικού και μη)
• Ομιλίας
• Επικοινωνίας
• Φωνής
• Σίτισης και κατάποσης

Οι λογοθεραπευτές παρέχουν εξειδικευμένες υπηρεσίες σε άτομα με τις ακόλουθες διαταραχές:

• Αναπτυξιακές διαταραχές ομιλίας
  • Αρθρωτικές διαταραχές
  • Φωνολογικές διαταραχές
  • Δυσαρθρία
  • Διαταραχές στη ροή της ομιλίας (τραυλισμός, ταχυλαλία)
• Αναπτυξιακές γλωσσικές διαταραχές
  • Ειδική Γλωσσική Διαταραχή
  • Γλωσσικές δυσκολίες που οφείλονται σε νοητική υστέρηση
  • Βαρηκοΐα – κώφωση
  • Διαταραχές χρήσης της γλώσσας- Πραγματολογικές Διαταραχές (Αυτισμός, Σύνδρομο Asperger, Σημασιολογική – Πραγματολογική διαταραχή)
• Μαθησιακές δυσκολίες
• Διαταραχές στη σίτιση και κατάποση (δυσφαγία)
• Διαταραχές φωνής
• Κρανιοπροσωπικές ανωμαλίες
• Χειρουργικές επεμβάσεις κεφαλής και τραχήλου (λαρυγγεκτομή)
• Νευρογενείς διαταραχές και σύνδρομα
• Εγκεφαλικά επεισόδια – αφασίες
• Κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις

Σκοπός της Λογοθεραπείας είναι:

• Η πρόληψη
• Η πρόγνωση
• Η διάγνωση
• Η θεραπεία/ αποκατάσταση
• Η επιστημονική μελέτη των διαταραχών του λόγου, της ομιλίας, της φωνής, της σίτισης και της επικοινωνίας.
• Ενημέρωση του ευρύ κοινού, επαγγελματιών εκπαίδευσης και υγείας σχετικά με την επιστήμη της Λογοθεραπείας.

Η ανάλυση της γλώσσας γίνεται σε πέντε ή έξι διακριτά γλωσσολογικά επίπεδα: φωνητικό, φωνολογικό, μορφολογικό, συντακτικό, σημασιολογικό, πραγματολογικό. Είναι δυνατή και η διπλή προσπέλαση ενός γλωσσολογικού επιπέδου, είτε από συγχρονική είτε από διαχρονική σκοπιά, π.χ. Συγχρονική ή Ιστορική σημασιολογία / Συγχρονική ή Διαχρονική σύνταξη.

ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΗΧΟΙ ΚΑΙ Η ΕΝΑΡΞΗ ΤHΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ – Λογοθεραπεία Αθήνα

• Προγλωσσική επικοινωνία είναι η επικοινωνία μέσω ήχων, εκφράσεων προσώπου, χειρονομιών, μίμησης και άλλων μη γλωσσικών μέσων.
• Βάβισμα – παραγωγή ήχων που μοιάζουν με λόγο, αλλά στερούνται νοήματος, επανάληψη του ίδιου φωνήεντος ξανά και ξανά (2-3 μηνών)
• εμφανίζεται με τον ίδιο τρόπο σε όλους τους ανθρώπους, ανεξαρτήτου πολιτισμικού πλαισίου.
• Ακόμα και τα κωφά βρέφη παρουσιάζουν το δικό τους είδος βαβίσματος.
• Οι περιοχές του εγκεφάλου που διεγείρονται κατά την εκτέλεση των χειρονομιών είναι παρόμοιες με τις περιοχές που ενεργοποιούνται κατά τη παραγωγή του λόγου.
• Περίπου στον 6ο μήνα, το βάβισμα αντικατοπτρίζει πλέον τους ήχους της γλώσσας στην οποία εκτίθεται το βρέφος.

ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΛΕΞΕΙΣ

• Πρώτη λέξη 10-14 μήνες (9 μήνες-
• early talker).
• Διαφωνία γλωσσολόγων για την εκφορά της πρώτης λέξης
• Πρώτη πραγματική λέξη όταν το βρέφος κατανοεί το νόημα των λέξεων και μπορεί να παράγει έναν ήχο που μοιάζει με κάποια λέξη ενηλίκων?
• Ή
• Πρώτη λέξη (πχ. Μαμά), είναι αυτή που χρησιμοποιείται συστηματικά για το ίδιο πρόσωπο που κάνει διαφορετικά πράγματα και όχι μόνο για την κατονομασία του?
• Όλοι συμφωνούν όμως ότι από τη στιγμή που το βρέφος αρχίζει να παράγει λέξεις, το λεξιλόγιο του αυξάνεται θεαματικά. (16 μηνών 50 λέξεις – 24 μηνών 320 λέξεις, Fenson)

Γλωσσικά ορόσημα – Λογοθεραπεία

Άναρθρες φωνές	κλάμα – επιτονισμός
6 μηνών	οι άναρθρες φωνές γίνονται βαβίσματα με τη χρήση των συμφώνων
1 έτους	Ιδιόρρυθμες λέξειςà επανάληψη συλλαβών/ σημάδια κατανόησης κάποιων λέξεων/ χρήση ορισμένων ήχων σταθερά για τη σηματοδότηση προσώπων ή αντικειμένων
περίπου τον 11ο μήνα	συγκριτικός λόγος à επαναλαμβανόμενες συλλαβές ή μονοσύλλαβες λέξεις

1,5 έτους	ρεπερτόριο 3 ως 50 λέξεων που δεν συνδέονται με φράσεις/ ακολουθίες ήχων και τονισμός της φωνής που προσομοιάζει την ομιλία/ πρόοδος στην κατανόηση της ομιλίας
2 ετών	περισσότερες από 50λέξεις/ τηλεγραφικός λόγος à φράσεις 2 λέξεων πολύ συχνές (18 μηνών)/ ενδιαφέρον για λεκτική επικοινωνία/ ΌΧΙ βαβίσματα

Ανάπτυξη της Γλώσσας στην Προσχολική Ηλικία

• Στην προσχολική ηλικία (3-5 ετών) η ανάπτυξη της γλώσσας είναι ραγδαία à από 50-100 λέξεις (τέλος 2^ου έτους) – 2000 λέξεις à1 λέξη/2 ώρες – ταχεία χαρτογράφηση
• Από τις «τηλεγραφικές» προτάσεις των 2-3 λέξεων περνάμε σε σύνθετες προτάσεις με 5-9 λέξεις.
• Σταδιακή σύνταξη με τους βασικούς κανόνες σύνταξης & γραμματικής à τους μαθαίνει ακούγοντας & μιλώντας à 3-4 ετών
• Θέτει διαρκώς ερωτήματα που αφορούν πρόσωπα, αντικείμενα & καταστάσεις, κατονομάζει τα περισσότερα χρώματα à 3-4 ετών
• Μαθαίνει μικρά ποιηματάκια, εκτελεί σύνθετες εντολές à 4-5 ετών
• Αντιλαμβάνεται ότι εκτός από το «τώρα» το «πριν» & το «μετά», υπάρχουν σχέσεις μεταξύ αντικειμένων à σχέση «αιτίου-αιτιατού»
• Κάνει αστεία, μπορεί να τραγουδήσει τραγουδάκια με γρήγορο ρυθμό, μπορεί να αφηγηθεί μια ιστορία à έως 6 ετών

Φωνολογική Ανάπτυξη

• Συνδυασμός ήχων και ηχητικών αλληλουχιών και παράγονται λέξεις
• Εκφέρει σωστά όλους τους φθόγγους (με μοναδική εξαίρεση το «ρ») à 4-5 ετών
• Παραλείψεις στις λέξεις (πχ. Φάνης- Άνης)
• Πολυσύλλαβες λέξεις που μοιάζουν ηχητικάà μία λέξη που μοιάζει
• Πολυσύλλαβες λέξεις-> μία λέξη που μοιάζει (μοτοσυκλέτα-τοτοκετα)
• Κάποιες λέξεις θα αργήσουν να τις πουν σωστά

Σημασιολογική Ανάπτυξη

• Τι σημαίνει η κάθε λέξη;
• Μία λέξη πολλές έννοιες.
• Μπαμπά–> «δώσε μου αυτό», «πάρε αυτό», «κοίταξέ με» κτλ
• Ανατροφοδότηση από το περιβάλλον θα μάθει το παιδί τη σωστή χρήση

Μεταφορικός λόγος

• Ξεκινά και η χρήση μεταφορών στο λόγο
• Κατανοεί μεταφορικές προτάσεις à έως 6 ετών
• Μεταφορά
• Χρειάζεται το παιδί να έχει κατανοήσει την ομοιότητα μεταξύ δύο διαφορετικών αντικειμένων. Πχ. φελιζόλ και χιονιού
• Κατανόηση μεταφοράς από άλλους είναι χαμηλή

Πραγματολογική ανάπτυξη

• Επικοινωνιακές πράξεις
• Πράξεις που επιτυγχάνουν στόχους
• μέσω του λόγου
• Πρωτο-προστακτικές (Protoimperatives)
• Πρώιμοι τρόποι να εμπλέκει άλλους για να επιτύχει ένα σκοπό
• Πχ. κρατά ψηλά το ποτήρι λεγοντας «νερό» για να του βάλουν κι άλλο νερό
• Πρωτο-δηλωτικές (Protodeclaratives)

Τρόποι που επιτυγχάνει την κοινή προσοχή (με τον άλλον) και κρατά έναν διάλογο.

πχ. φέρνει όλα του τα παιχνίδια στον επισκέπτη του σπιτιού

Παράγοντες που επηρεάζουν την γλωσσική ανάπτυξη

• Το περιβάλλον της στενής & ευρύτερης κοινωνίας
• Διαφορές ανάμεσα στα παιδιά αγροτικών & αστικών περιοχών à διαφορά στην ποιότητα λεκτικών & μη λεκτικών εκφράσεων των μητέρων à περιορισμένο εκφραστικό λεξιλόγιο (Vogt & mastin, 2013)
• Μορφωτικό επίπεδο γονέων à πλειονότητα κατοίκων στις αγροτικές περιοχές απόφοιτοι Δημοτικού & στις αστικές περιοχές είχαν ολοκληρώσει την 9χρονη εκπαίδευση (Ελληνική Στατιστική Υπηρεσία, 2001).
• Το περιβάλλον του σχολείου & της ευρύτερης κοινωνίας.
• Ποιότητα εκπαίδευσης à περιορισμένες δυνατότητες πρόσβασης σε βιβλιοθήκες, πολιτιστικές εκδηλώσεις παιδιών σε αγροτικές περιοχές.
• Διαφορές φύλου – πιο ανεπτυγμένες ικανότητες σε επίπεδο κατανόησης στα κορίτσια.
• Ποιότητα λεκτικών συναλλαγών με τους γονείς à μεγαλύτερης διάρκειας στα κορίτσια
• Το παιχνίδι με τις κούκλες προκαλεί μεγαλύτερες & πλουσιότερες λεκτικές συναλλαγές συγκριτικά με το παιχνίδι με τα αυτοκίνητα.

Ενθάρρυνση ανάπτυξης γλώσσας στο σπίτι

• Μιλάμε στο παιδί με τρόπο καθαρό, σωστό & απλό, αποφεύγοντας το baby talk
• Συζητάμε με το παιδί à δίνουμε χρόνο στο να ακούσουμε & να μιλήσουμε με το παιδί
• Καλή συμπεριφορά ακροατή όταν μιλάμε με το παιδί à διακόπτουμε την δραστηριότητά μας & κρατάμε οπτική επαφή
• Ενθαρρύνουμε το παιδί να χρησιμοποιεί την γλώσσα ΄& όχι χειρονομίες για την έκφραση ιδεών, παρατηρήσεων & συναισθημάτων
• Θέτουμε ερωτήματα που απαιτούν από το παιδί να εκφράσει επιλογή
• Προσπαθούμε να εμπλουτίσουμε & αναπτύξουμε το λεξιλόγιό του
• Δραστηριοποιούμε το παιδί σε παιχνίδια που απαιτούν καλή ακρόαση & ακολουθία οδηγιών
• Διαβάζουμε παραμύθια με ενδιαφέροντες χαρακτήρες & συζητούμε την ιστορία με το παιδί
• Τραγουδάμε παιδικά τραγουδάκια μαζί με το παιδί